Projekt OZwRCIN (2018-2021)
Od sierpnia 2018 roku Biblioteka Instytutu realizuje kolejny projekt w ramach Konsorcjum OZwRCIN (Otwarte Zasoby w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych), współtworzonym przez 16 Instytutów naukowych z całego kraju. Realizacja przewidziana jest na okres trzech lat.
Liderem Projektu OZwRCIN jest Instytut Matematyczny PAN w Warszawie.
Projekt uzyskał dofinansowanie i realizowany będzie w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, e-administracja i otwarty rząd, działanie 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, 2.3.1 Cyfrowe udostępnienie informacji sektora publicznego ze źródeł administracyjnych i zasobów nauki (typ projektu: cyfrowe udostępnienie zasobów nauki)”.
Umowa nr POPC.02.03.01-00-0029/17-00.
Realizacja projektu
Z księgozbioru Biblioteki Instytutu wytypowano kolejne pozycje książkowe i czasopiśmiennicze. Pozycje te są skanowane, a następnie po odpowiednim opracowaniu graficznym, przekształcane w pliki pdf i zamieszczane w dLibrze (programie obsługującym RCIN posadowionym na serwerze Repozytorium, znajdującym się w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym). Publikacje wykorzystane w tym projekcie mają status wolnego dostępu.
Uczestnicy Projektu OZwRCIN:
- Instytut Archeologii i Etnologii PAN
- Instytut Badań Literackich PAN
- Instytut Badań Systemowych PAN
- Instytut Badawczy Leśnictwa
- Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN
- Instytut Botaniki im. Władysława Szafera PAN
- Instytut Chemii Bioorganicznej PAN
- Instytut Dendrologii PAN
- Instytut Filozofii i Socjologii PAN,
- Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
- Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN
- Instytut Ochrony Przyrody PAN
- Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN
- Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN
- Muzeum i Instytut Zoologii PAN
W ramach projektu OZwRCIN Instytut Biologii Doświadczalnej PAN zamierza udostępnić część swoich zbiorów bibliotecznych.
W skład zbiorów bibliotecznych przeznaczonych do udostępnienia w projekcie wchodzić będą książki, czasopisma naukowe i artykuły z czasopism naukowych oraz kolekcja publikacji naukowych autorstwa wybitnego polskiego biochemika, patrona Instytutu, Marcelego Nenckiego i jego współpracowników. Zasoby wchodzące w skład zbiorów bibliotecznych udostępniane są aktualnie jedynie prezencyjnie, na miejscu. Opracowane są kompletnie w tradycyjnym katalogu kartkowym i w dużej części w katalogu komputerowym „Horizon”.
Materiały planowane do udostępniania w projekcie mają w dużej mierze charakter unikalny. Wśród przeznaczonych do digitalizacji zbiorów bibliotecznych nie ma w zasadzie tytułów dostępnych w innych polskich bibliotekach cyfrowych (analizę przeprowadzono w oparciu o wyszukiwarkę Federacji Bibliotek Cyfrowych http://fbc.pionier.net.pl/. Udostępnienie ich w postaci zdigitalizowanej znacząco wzbogaci polskie zasoby cyfrowe. Są to książki i czasopisma z XIX i XX w. polskie i obce w kilku językach (rosyjskim, angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, etc.) często unikalne w skali kraju (brak opisów w NUKAT). Ich tematyka obejmuje szeroko pojmowane nauki biologiczne (botanikę, biologię doświadczalną, rozwojową, biochemię, neurofizjologię, zoologię, etc.). Zbiory biblioteczne przeznaczone do zdigitalizowania w projekcie to wszystkie posiadane zasoby, które obecnie możemy udostępniać na wolnych licencjach. W przypadku tych zasobów należy wziąć pod uwagę bardzo pracochłonny proces OCR związany z nietypowymi krojami i typami czcionek (cyrylica, gotyk etc.)
Do digitalizacji i udostępnienia w ramach Projektu przeznaczono też przejętą w 2017 r. cześć zbiorów bibliotecznych likwidowanego Centrum Badań Ekologicznych PAN. Między innymi absolutnie unikatową kolekcję kilkuset separatów z drugiej poł. XIX i pierwszej poł. XX w. zawierającą wyniki badań i obserwacji krajowych i światowych w dziedzinach: entomologii, hydrobiologii, zoologii, ekologii, systematyki, limnologii i pokrewnych.
Niezwykle cenna do badań porównawczych w skali nie tylko kraju, może okazać się udostępniona kolekcja przejętych odbitek. Przeglądy i opisy fauny i flory środowisk przyrodniczych polskich i zagranicznych sprzed wieku mogą stać się podstawą analiz ekologicznych i badań nad ochroną przyrody i zachowania gatunków. W kolekcji zawarto bowiem wyniki badań i obserwacji publikowane w wielu językach: polskim, niemieckim, angielskim, francuskim, czeskim, hiszpańskim i innych, dotyczące środowisk ówczesnej fauny i flory na szeroko pojętych terenach Polski, Europy (m.in. Litwy, Białorusi, Bałkanów, Finlandii, Belgii, ) i świata (Argentyny, Indii, Indochin, Azji, Rosji, Andów, Afryki, etc.). Udostępnienie tych prac ogólnoświatowemu gronu odbiorców wraz z metadanymi opracowanymi w językach polskim i angielskim może zaowocować ważnymi badaniami porównawczymi niemal na całym świecie. Krąg odbiorców jest tu niemal nieograniczony, a badania ekologiczne, niezwykle ważne w XXI wieku na całym świecie, podejmowane wszędzie na dużą skalę – nie do przecenienia. Tego typu publikacje mogą być też bardzo ważne dla przedsiębiorców, gmin i firm zajmujących się rekultywacją gleb i jezior, odbudowywaniem biosfery na zniszczonych przez przemysł czy zanieczyszczenia terenów, które uległy biodegradacji. Jedynym warunkiem, który musi zostać spełniony, aby materiały te mogły wywołać oddźwięk we właściwych środowiskach i zostać dobrze wykorzystane jest ich staranne opracowanie i opatrzenie bogatymi metadanymi, aby były dokładnie przeszukiwalne przez światowe wyszukiwarki i agregatory danych.
Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych będzie ogólnodostępną platformą do cyfrowych zbiorów zarówno dla środowiska naukowców, pracowników gospodarki, pracowników informacji naukowej, ale też uczniów, studentów i innych zainteresowanych.
Pracownia skanowania
Przygotowując się do realizacji Projektu OZwRCIN Biblioteka Instytutu Nenckiego podjęła szereg działań:
- przeprowadzono modernizację pomieszczeń Biblioteki i zakupiono niezbędny sprzęt
- dokonano nowej aranżacji, tzw. pracowni skanowania, dostosowano ją do pracy dwóch osób skanujących, zakupiono dodatkowe wyposażenie
- stworzono założenia postępu prac i prawidłowości realizacji Projektu
- zatrudniono i przeszkolono pracowników
Zakupiono sprzęt IT:
- Skaner dziełowy A2 Bookeye4 V2 Archive z komputerem sterującym i oprogramowaniem Scangate.
- Skaner płaski A3 z podajnikiem i dupleksem AVision – komplet z dedykowanym komputerem i oprogramowaniem
- Drukarka laserowa OKI C823dn.
- Trzy zestawy komputerowe DELL z monitorem i oprogramowaniem biurowym oraz oprogramowaniem do tworzenia wersji prezentacyjnych obiektów biblioteki cyfrowej
- Komputer przenośny DELL Vostro 3470 z oprogramowaniem biurowym oraz oprogramowaniem do tworzenia wersji prezentacyjnych obiektów biblioteki cyfrowej.
- Pięć dysków przenośnych do archiwizacji pośredniej zdigitalizowanych zbiorów.
Zespół OZwRCIN
Promocja
Film promujący OZwRCIN w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
Projekt OZwRCIN był promowany poprzez:
- Utworzenie nowej strony internetowej Biblioteki Nenckiego z osobną zakładką Repozytorium cyfrowe, opisującą obydwa unijne projekty repozytorium: RCIN i OZwRCIN i promującą działalność instytutów naukowych w tym zakresie.
- Opublikowanie reklam projektu OZwRCIN w czasopismach naukowych i popularno-naukowych: Świat Nauki, Wiedza i życie, Postępy Biochemii, Kosmos, Acta Neurobiologiae Experimentalis, Acta Biochimica Polonica, Bibliotekarz, Poradnik Bibliotekarza, Przegląd Biblioteczny.
- Wykonanie kart bibliotecznych z akcesoriami dla użytkowników Biblioteki Nenckiego, promujących projekt OZwRCIN poprzez umieszczenie logotypów Projektu i Unii Europejskiej
- Wykonanie trójdzielnych kalendarzy ściennych na rok 2021, z logotypami projektu repozytorium OZwRCIN oraz Unii Europejskiej.
Prace introligatorskie
W połowie października 2020 r. oddaliśmy do naprawy 19 tomów książek, wydanych w XVIII, XIX i XX wieku. Prace introligatorskie powierzyliśmy firmie działającej w Warszawie od 1977 roku. Introligatornia Andrzej i Grzegorz Strusińscy to trzecie i czwarte pokolenie rzemieślników, które od lat związane jest z Warszawskim Cechem Introligatorów oraz z Cechem Rzemiosła Artystycznego.
Wykaz książek oddanych do naprawy:
- M. de Reaumur: Memoires pour servir a histoire des insectes. Tome 1. Paris, 1734.
- M. de Reaumur: Memoires pour servir a histoire des insectes. Tome 2. Paris, 1736.
- M. de Reaumur: Memoires pour servir a histoire des insectes. Tome 3. Paris, 1737.
- M. de Reaumur: Memoires pour servir a histoire des insectes. Tome 4. Paris, 1738.
- M. de Reaumur: Memoires pour servir a histoire des insectes. Tome 5. Paris, 1740.
- M. de Reaumur: Memoires pour servir a histoire des insectes. Tome 6. Paris, 1742.
- F. P. Jarocki: Zoologiia … Tom 1. Warszawa, 1821.
- F. P. Jarocki: Zoologiia … Tom 2. Warszawa, 1821.
- F. P. Jarocki: Zoologiia … Tom 3. Warszawa, 1822.
- F. P. Jarocki: Zoologiia … Tom 4. Warszawa, 1822.
- M. J. Bluff: Florae Germaniae. Tom 1. 1825.
- M. J. Bluff: Florae Germaniae. Tom 2. 1825.
- J. Waga: Flora Polonica. Tom 1. 1847.
- J. Waga: Flora Polonica. Tom 2. 1848.
- J. Waga: Flora Polonica. Indices. 1848.
- L. Figuier: Historyja roślin. Tom 1. 1871.
- L. Figuier: Historyja roślin. Tom 2. 1871.
- M. Nencki: Opera Omnia. Tom 1. 1904.
- M. Nencki: Opera Omnia. Tom 2. 1904.
Media społecznościowe
9 września 2020 r. Repozytorium Naukowe Instytutów Naukowych zadebiutowało na Facebooku. Co miesiąc każdy z instytutów dostarcza treści i zdjęcia przygotowane do upublicznienia w mediach społecznościowych. Administratorem i koordynatorem działań jest Barbara Kubiatowska-Maciejewska z Instytutu Matematycznego PAN.
W okresie trwania kampanii, od września 2020 r. do końca trwania projektu OZwRCIN w 2021 r., przewidziane są posty na Facebooku oraz Instagramie. Będą to posty promujące zbiory (pojedyncze publikacje/obiekty, kolekcje, publikacje zbiorowe, obiekty instytutów), dotyczące digitalizacji, wypowiedzi ekspertów, informacje o wydarzeniach itp.
Po zakończeniu projektu przewidziana jest kontynuacja działalności w mediach społecznościowych, indywidualnie przez każdy z instytutów.
